Leren door, voor en over cultuur
Onder cultuureducatie verstaan we alle vormen van educatie waarbij cultuur als doel of als middel wordt ingezet. Cultuureducatie is leren over cultuur, door cultuur en met cultuur. Kinderen maken kennis met verschillende cultuuruitingen en verdiepen hun inzicht daarin. Cultuureducatie wordt in de praktijk gehanteerd als verzamelbegrip voor kunsteducatie, erfgoededucatie en media-educatie. Daarbij wordt literatuureducatie soms apart vermeld.
Via cultuureducatie maken kinderen kennis met kunst en kunnen zij hun kunstzinnige talenten ontwikkelen. Cultuureducatie draagt daarnaast ook bij aan de ontwikkeling van de 21e eeuwse vaardigheden van leerlingen. Denk hierbij aan samenwerken, kritisch en creatief denken, problemen oplossen en communiceren. Ook wordt het cultureel (zelf)bewustzijn van leerlingen bevorderd. Cultuurbewustzijn is van groot belang voor de betrokkenheid van kinderen bij de samenleving en voor het ontwikkelen van begrip voor andere normen, waarden en culturen. Het vormt de basis voor het bewust handelen en stimuleert het gebruik van de vier basisvaardigheden van het geheugen: het waarnemen, het verbeelden, het conceptualiseren en het analyseren van de werkelijkheid.
Cultuureducatie omvat alle kunstvormen. Zowel traditionele richtingen als muziek, dans, theater, beeldende kunst, architectuur, film, fotografie, literatuur, als ook moderne vormen als popmuziek, gaming, creatieve nieuwe media, mode en design vallen hieronder.
In het onderwijs kunnen kinderen op verschillende manieren met cultuureducatie bezig zijn:
- Actief: Leerlingen beoefenen zelf een kunstdiscipline, zoals bijvoorbeeld dans, drama, schilderen of zingen. Zij leren zich kunstzinnig uitdrukken, ontwikkelen tevens kennis van materialen, gereedschappen en instrumenten, en verwerven hiernaast vaardigheden en technieken.
- Receptief: Leerlingen kijken of luisteren naar professionele kunstproducten, zoals een theatervoorstelling, concert of tentoonstelling. Ze leren kenmerken, stijlen en stromingen herkennen en doen hiernaast kennis van termen en begrippen op.
- Reflectief: Leerlingen ‘beschouwen’ kunstproducten; zij denken, lezen, praten er over en wisselen van gedachten met elkaar. Bij zowel actieve als receptieve kunstbeoefening kan reflectie plaatsvinden. Reflectie op de kunstervaring en het eigen productieproces en de analyse hiervan vormen de essentie van kunsteducatie. De combinatie van actieve, receptieve en reflectieve elementen levert de meeste effectieve vorm op van kunsteducatie.
“Voor kinderen in de groei van hun brein is het fantastisch om naast het normale schoolprogramma kunst en cultuur aangereikt te krijgen. De hersenen willen in beweging gezet worden. Kunst en cultuur kunnen die beweging op een andere manier inzetten.” (Erik Scherder, hoogleraar neuropsychologie)
